Bảng cân đối kế toán là một trong ba báo cáo tài chính quan trọng giúp phản ánh tình hình tài chính của doanh nghiệp tại một thời điểm cụ thể. Báo cáo này không chỉ cần thiết đối với kế toán viên mà còn rất hữu ích với các nhà quản trị doanh nghiệp trong việc đánh giá khả năng thanh toán, mức độ an toàn tài chính và hiệu quả sử dụng nguồn vốn.
Đối với người mới học hoặc mới làm quen với nghiệp vụ kế toán, cách lập bảng cân đối kế toán có thể là một vấn đề khó tiếp cận nếu không hiểu rõ cấu trúc và nguyên lý lập báo cáo. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn nắm rõ các bước cần thiết để lập bảng cân đối kế toán đúng chuẩn, dễ hiểu và sát thực tế.
Bảng cân đối kế toán (Balance Sheet) thể hiện mối quan hệ giữa tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu tại một thời điểm nhất định theo công thức:
Tài sản = Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu
Báo cáo này mang tính chất “tĩnh”, ghi nhận giá trị tài chính tại một mốc thời gian cụ thể (ví dụ: ngày 31/12/2024). Tất cả các khoản mục trong bảng cân đối đều được phân loại và ghi nhận theo hai bên:
Bên trái là tài sản
Bên phải là nguồn vốn (gồm nợ phải trả và vốn chủ sở hữu)
Nguyên tắc quan trọng nhất là tổng tài sản luôn phải bằng tổng nguồn vốn. Sự cân bằng này thể hiện tính minh bạch, rõ ràng của hệ thống tài chính doanh nghiệp.
Để có thể lập bảng cân đối kế toán, kế toán viên cần tổng hợp các dữ liệu từ sổ sách kế toán tổng hợp và chi tiết, thường là sau khi đã hoàn tất việc ghi nhận nghiệp vụ trong kỳ.
Một số dữ liệu quan trọng bao gồm:
Số dư tài khoản tại thời điểm cuối kỳ
Các báo cáo phụ như sổ quỹ, sổ tiền gửi ngân hàng, bảng kê công nợ
Danh mục tài sản cố định và khấu hao lũy kế
Các khoản phải trả, phải thu đang tồn tại
Từ những số liệu này, kế toán sẽ phân loại vào từng chỉ tiêu cụ thể trên bảng cân đối kế toán để đảm bảo phản ánh chính xác tình hình tài chính tại kỳ lập báo cáo.
Nếu bạn muốn tham khảo quy trình cụ thể hơn, bạn có thể xem thêm hướng dẫn cách lập bảng cân đối kế toán tại đây.
Phần tài sản
Tài sản được chia thành 2 nhóm chính:
Tài sản ngắn hạn: tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, các khoản phải thu, hàng tồn kho, chi phí trả trước…
Tài sản dài hạn: tài sản cố định, bất động sản đầu tư, đầu tư tài chính dài hạn, tài sản vô hình…
Các khoản mục trong nhóm tài sản sẽ được sắp xếp theo tính thanh khoản giảm dần.
Phần nguồn vốn
Cũng được chia làm 2 nhóm:
Nợ phải trả: vay ngắn hạn, vay dài hạn, phải trả người bán, phải nộp thuế, phải trả lương…
Vốn chủ sở hữu: vốn góp, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, các quỹ dự phòng…
Khi lập bảng cân đối, cần đảm bảo mọi khoản mục đều có số liệu rõ ràng và được phân loại đúng. Tránh ghi thiếu hoặc nhầm vị trí giữa tài sản và nguồn vốn.
Một khái niệm mà nhiều người mới học kế toán thường nhầm lẫn là sự khác biệt giữa bảng cân đối kế toán và bảng cân đối tài khoản. Dù tên gọi tương đối giống nhau, nhưng về bản chất và chức năng thì hai loại bảng này hoàn toàn khác biệt.
Bảng cân đối tài khoản phản ánh số dư đầu kỳ, phát sinh trong kỳ và số dư cuối kỳ của các tài khoản kế toán, thường sử dụng để đối chiếu và kiểm tra số liệu nội bộ.
Bảng cân đối kế toán là báo cáo tài chính theo chuẩn mực kế toán, dùng để nộp cho cơ quan thuế, ngân hàng, đối tác hoặc phục vụ ra quyết định tài chính.
Kiểm tra kỹ các khoản mục có bị ghi trùng hoặc sai tài khoản không
Đảm bảo khớp số liệu giữa báo cáo kết quả kinh doanh và lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên bảng cân đối
Cập nhật đầy đủ các khoản nợ, chi phí phải trả, dự phòng nếu có
Kiểm tra cẩn thận số dư của các khoản mục lớn như tài sản cố định, công nợ phải thu dài hạn
Bảng cân đối kế toán cần được lập định kỳ, thông thường theo quý hoặc năm, tùy theo quy mô và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.
Lập bảng cân đối kế toán không chỉ là một nghiệp vụ bắt buộc mà còn là kỹ năng nền tảng giúp doanh nghiệp kiểm soát tốt tình hình tài chính. Khi thực hiện đúng và đầy đủ, bảng cân đối sẽ cung cấp cho người quản lý cái nhìn tổng quan, hỗ trợ ra quyết định hiệu quả hơn trong sản xuất – kinh doanh.
Đối với những ai đang học hoặc làm việc trong ngành kế toán – tài chính, việc hiểu rõ nguyên tắc và cách lập bảng cân đối kế toán là điều không thể thiếu. Để củng cố thêm kiến thức và có tài liệu học tập chất lượng, mọi người có thể tham khảo tại CrystalBooks – nền tảng chuyên cung cấp sách, tài liệu chuyên ngành kế toán – kiểm toán – tài chính được nhiều người tin chọn.